We found a match
Your institution may have access to this item. Find your institution then sign in to continue.
- Title
Reflections of Digital Citizenship on Social Studies Course: Teachers’ Perceptions.
- Authors
Pala, Şenol Mail
- Abstract
Teknoloji, günümüzde hızla gelişen ve değişen bir alan olarak, insan hayatını etkileyen önemli bir unsur hâline gelmiştir. Bu etki, iletişimden iş dünyasına, eğitimden sağlığa kadar birçok alanı kapsayarak insanların yaşam tarzlarını, alışkanlıklarını ve toplumsal dinamiklerini değiştirmeye başlamıştır. Bu nedenle günlük hayatımızda yer alan birçok kavram ya değişmiş ya da yeni kavramlar ortaya çıkmıştır. Değişen kavramların biri de vatandaşlık kavramıdır (Görmez, 2017). Yaşanan değişimlerle birlikte bireyler zorunlu olarak dijital dünyanın vazgeçilmez bir vatandaşı hâline gelmiş (Kara ve Atasoy, 2019) ve vatandaşlık, dijital bir yapıya bürünmüştür (Aslan, 2016). Vatandaşların dijital ortamlarda neleri yapması ya da yapmaması gerektiğini bilmeleri ihtiyacı ise dijital vatandaşlık kavramını ortaya çıkarmıştır (Görmez, 2016). Dijitalleşen dünyada okul öncesinden lisansüstü eğitime kadar geçen sürede öğrencilerin farklı yetilerini geliştirme ve çağın ihtiyaçlarına uygun nesiller yetiştirme konularında eğitimcilere büyük sorumluluklar düşmektedir. Güncelliği gittikçe artan ve bireysel yaşamın vazgeçilmez bir olgusu hâline dönüşen dijital vatandaşlık kavramı öğretmenlerin bakış açılarına göre betimlenmelidir. Öğrencilerin dijital vatandaşlık becerilerini öğrenmeleri, öğretmenlerinin dijital vatandaşlık konusundaki anlayışlarıyla yakından ilişkilidir. Öğretmenlerin, öğrencilerine dijital vatandaşlık konusunda nasıl yaklaştıkları, hangi beceriyi önemli gördükleri, öğretim yöntemleri ve araçları hakkındaki düşünceleri, konunun farklı yönlerinin ele alınmasını ve tartışılmasını sağlayabilir. Bu da dijital vatandaşlık eğitimi konusunda daha kapsamlı ve zengin bir literatürün oluşmasına katkı sağlayabilir. Dolayısıyla dersin uygulayıcısı olan öğretmenlerin bu konudaki görüşleri önemlidir. Bu nedenle çalışmada sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre sosyal bilgiler dersi ile dijital vatandaşlık ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmada nitel temel desen kullanılmıştır. Nitel çalışmalar insanların yaşamlarını nasıl anlamlandırdıklarıyla ilgilidir. Nitel temel desenin amacı da bu anlamları ortaya çıkarmak ve yorumlamaktır (Merriam, 2013). Çalışmada bu desenin kullanılmasının sebebi sosyal bilgiler dersi ile dijital vatandaşlığın ilişkisine yönelik olarak sosyal bilgiler öğretmenlerinin gözlemlerini, görüşlerini, deneyimlerini nasıl anlamlandırdıklarının incelenmesidir. Çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Erzincan ilinde görev yapan 25 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışma grubu belirlenirken amaçlı örnekleme tekniklerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla toplanmıştır. Veriler içerik analizi ve betimsel analiz yapılarak çözümlenmiştir. Bulgular: Çalışmada elde edilen veriler analiz edildiğinde, sosyal bilgiler öğretmenleri dijital vatandaşlık ve sosyal bilgiler dersinin ilişkili olduğunu belirtmişlerdir. Genel felsefe, içerik, ölçme ve değerlendirme, farkındalık ve günlük yaşam temalarında dijital vatandaşlık ve sosyal bilgiler dersi arasında ilişki görülmüştür. Öğretmenler dijital vatandaşlık alt boyutlarının hepsine sosyal bilgiler dersinde yer verilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. En fazla dijital haklar ve sorumluluklar ile dijital okuryazarlık, en az ise dijital sağlık ve dijital ticaret alt boyutuna yer verilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Ayrıca öğretmenlere göre sosyal bilgiler dersinde dijital vatandaşlığın öğrencilere daha etkili bir şekilde kazandırılması için; öğretim programı, öğrenme-öğretme süreci, araç-gereç, farkındalık, teknolojik altyapı, öğretmen eğitimi ve iş birliği kategorilerinde çalışmalar yapılmalıdır. Tartışma: Öğretmenler sosyal bilgiler dersinin genel felsefe, içerik, ölçme ve değerlendirme, farkındalık oluşturma ve günlük yaşam temaları açısından dijital vatandaşlık ile ilişkili olduğunu belirtmişlerdir. Kilci (2019) de öğretmenlerin sosyal bilgiler dersini dijital vatandaşlık ile ilişkili gördüklerini ifade etmiştir. Sosyal bilgiler dersinin temel amaçları arasında bireyin toplumsallaşmasını ve etkin vatandaş olmasını sağlamak olduğu için dijital vatandaşlık ile sosyal bilgiler dersi arasındaki ilişki bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmaktadır. Bu doğrultuda öğretmenler de dijital vatandaşlığın sosyal bilgiler dersinin genel felsefesine, içeriğine, eğitim öğretim sürecine yansıtıldığını ifade etmişlerdir. Sosyal bilgiler öğretmenleri dijital vatandaşlık alt boyutlarının hepsine sosyal bilgiler dersinde yer verilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Bu durum sosyal bilgiler dersi ile dijital vatandaşlığın ve alt boyutlarının yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Ribble (2012) ise dijital vatandaşlığın alt boyutlarının, eğitimcilerin dijital vatandaşlığı öğrencilerine açıklamalarına yardımcı olduğunu belirtmiştir. Çalışmada çıkan sonuca göre öğretmenler en fazla dijital haklar ve sorumluluklar ile dijital okuryazarlık alt boyutuna sosyal bilgiler dersinde yer verilmesi gerektiğini düşünmektedir. 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda [SBDÖP] da vatandaşlık hak ve sorumluluklarıyla ilgili olarak son yıllarda dijital vatandaşlık, eDevlet, sanal ticaret gibi durumlar ve birtakım sorunların ortaya çıktığı doğrudan belirtilmiştir (MEB, 2018). Dijital vatandaşlığın alt boyutlarından birisi olan dijital okuryazarlığa da öğretim programının pek çok ögesinde yer verilmiş, hatta SBDÖP’de dijital okuryazarlık öğrencilere kazandırılması gereken temel beceriler arasında yer almıştır. Öğretmenler sosyal bilgiler dersinde dijital vatandaşlığın alt boyutlarından en az dijital sağlık ve dijital ticarete yer verilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Bu alt boyutların da sosyal bilgiler dersiyle ilişkili olabileceği söylenmekle birlikte diğer alt boyutlara göre sosyal bilgiler dersiyle daha az ilişkili olduğu ifade edilmiştir. Öğretmenler dijital vatandaşlığın sosyal bilgiler dersinde öğrencilere daha iyi kazandırılabilmesi için; öğretim programı, öğrenme-öğretme süreci, araç gereç, farkındalık, teknolojik altyapı, öğretmen eğitimi ve iş birliği konularında birtakım değişiklikler yapılması. gerektiğini belirtmişlerdir. Aydemir (2019) de dijital vatandaşlık ve alt boyutlarıyla ilişkili bilgi, beceri, tutum ve değerlere SBDÖP’de yer verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Çubukcu ve Bayzan’a (2013) göre ilköğretim kademesindeki öğrencilerin dijital vatandaşlık becerilerini kazanmaları için öğrencilerin ve eğiticilerin teknolojik ihtiyaçlar çerçevesinde özellikle çevrimiçi teknolojileri ve diğer dijital platformları bilinçli ve doğru kullanması gerekmektedir. Sonuç: Çalışmada sosyal bilgiler öğretmenleri birçok açıdan sosyal bilgiler dersi ile dijital vatandaşlığın ilişkili olduğunu düşünmektedirler. Bu sonuç sosyal bilgiler dersinin, öğrencilerin dijital dünyada bilinçli vatandaşlık becerilerinin geliştirildiği bir platform olarak görüldüğünü işaret etmektedir. Dolayısıyla sosyal bilgiler dersi ile dijital vatandaşlık arasında organik bir bağ olduğu görülmektedir. Öğretmenler dijital vatandaşlık alt boyutlarının hepsine sosyal bilgiler dersinde yer verilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Bu durum dijital vatandaşlığın ve alt boyutlarının sosyal bilgiler dersiyle yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu sonuç sosyal bilgiler dersinin, tarih ve coğrafya gibi sosyal bilimleri yansıtmakla kalmayıp aynı zamanda modern dünyanın dijital dünyanın bilinçli kullanılması açısından hazırlıklı bireylerin yetiştirmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Öğretmenler dijital vatandaşlığın sosyal bilgiler dersinde öğrencilere daha iyi kazandırılabilmesi için bu süreçte etkili olabilecek bazı konularda birtakım değişiklikler yapılması gerektiğini belirtmişlerdir. Genel olarak öğretmenler dijital vatandaşlığın sosyal bilgiler dersiyle ilişkili olduğu düşünse de bu durum sosyal bilgiler dersinde dijital vatandaşlığın öğrencilere kazandırılması konusunda birtakım eksikliklerin olduğunu göstermektedir. Bu sonuç dijital vatandaşlığın sosyal bilgiler dersinde öğrencilere daha iyi kazandırılması için birtakım çalışmaların yapılması gerektiğini ortaya çıkarmaktadır. Öneriler: SBDÖP için güncelleme çalışmalarında dijital vatandaşlık ve alt boyutlarına SBDÖP’nin çeşitli bölümlerinde daha fazla ve daha dengeli bir şekilde yer verilebilir. Öğrencilerin daha iyi dijital vatandaş olarak yetişebilmeleri için okul yöneticisi, öğretmen, öğrenci ve velilere dijital vatandaşlık konusunda iş birliği içerisinde çeşitli eğitimler verilmelidir. Böylece sosyal bilgiler dersinde verilen dijital vatandaşlık eğitimi daha bilinçli, anlamlı ve etkili olabilecektir. Fırsat eşitliği oluşturmak ve öğretmenlerin önerilerini uygulayabilmelerine imkân verme amacıyla okullarda sosyal bilgiler dersliklerinde teknolojik altyapı oluşturularak öğrencilerin yaparak yaşayarak öğrenmelerine fırsat verebilecek ortamlar oluşturulmalıdır.
- Subjects
SOCIAL sciences education; TEACHER attitudes; DIGITAL rights management; DIGITAL literacy; DIGITAL technology
- Publication
International Journal of Curriculum & Instructional Studies (IJOCIS) / Uluslararasi Eğitim Programlari & Ögretim çalışmaları Dergisi, 2023, Vol 13, Issue 2, p297
- ISSN
2146-3638
- Publication type
Article
- DOI
10.31704/ijocis.2023.013